Ορισμός της άνοιας
H άνοια είναι ένας γενικός όρος για παθήσεις και καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από εξασθένηση στη μνήμη, στη γλώσσα, στην επίλυση προβλημάτων και άλλες δεξιότητες της σκέψης-νόησης που επιδρούν στην ικανότητα του ατόμου να πραγματοποιεί καθημερινές δραστηριότητες. Η απώλεια μνήμης είναι ένα παράδειγμα. Το Alzheimer είναι η πιο συνηθισμένη αιτία άνοιας.
Επικράτηση της άνοιας
Δεν υπάρχει προς το παρόν θεραπεία ή βελτίωση της ασθένειας, αλλά κάποιες καλές πρακτικές μπορούν να βελτιώσουν τις ζωές των ατόμων με άνοια, βοηθώντας αυτούς και τις οικογένειες τους να προσαρμοστούν στο να ζουν με αυτή την κατάσταση και εξασφαλίζοντας ότι θα έχουν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας υγειονομικής και κοινωνικής φροντίδας.
Κατά το 2018, υπήρχε μία εκτίμηση ότι 9,1 εκατομμύρια άτομα άνω των 60 ετών ζουν με άνοια στις χώρες-μέλη της Ε.Ε., από τα 5,9 εκατομμύρια που ήταν το 2000. Εάν η επικράτηση της άνοιας σε αυτήν την ειδική ηλικία παραμείνει ίδια, δεδομένης της αύξησης του πληθυσμού των ηλικιωμένων, αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός αυτός θα συνεχίσει να αυξάνεται ουσιαστικά και στο μέλλον.
Ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων με άνοια στις χώρες της Ε.Ε. αναμένεται να αυξηθεί πάνω από 60% στις επόμενες 2 δεκαετίες φτάνοντας τα 14,3 εκατομμύρια το 2040, με τους γηραιότερους ανθρώπους (πάνω από 90 ετών) να έχουν το αυξανόμενο μερίδιο.
Η επικράτηση της άνοιας αυξάνεται ραγδαία με την ηλικία. Ενώ μόλις το 1% των ατόμων ηλικίας 60-64 ετών έχουν άνοια, η αναλογία αυτή ανέρχεται στο 40% στα άτομα ηλικίας άνω των 90 ετών σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Περισσότερες γυναίκες από άντρες ζουν με άνοια σε κάθε ηλικιακή ομάδα, με το χάσμα να αυξάνεται στις μεγαλύτερες ηλικίες. Συνολικά, γύρω στο 7% του πληθυσμού άνω των 60 ετών στις χώρες της Ε.Ε. είχαν άνοια κατά το 2018. Αυτή η αναλογία αναμένεται να αυξηθεί πάνω από το 8% το 2040 εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού. Οι χώρες που έχουν σήμερα υψηλό ποσοστό ηλικιωμένων ατόμων, γενικά, έχουν μια μεγαλύτερη αναλογία ανθρώπων με άνοια. Στην Ιταλία, τη Γαλλία, την Ελλάδα και την Ισπανία περίπου το 8% των ατόμων που είναι πάνω από 60 ετών, έχουν άνοια αυτή τη στιγμή, ενώ αυτή η αναλογία είναι μόνο 4% ή λιγότερο στην Κροατία, τη Δημοκρατία της Σλοβακίας, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Πολωνία, τη Δημοκρατία της Τσεχίας και την Ουγγαρία.
Το μέλλον
Κατά τις επόμενες 2 δεκαετίες, η επικράτηση της άνοιας θα αυξηθεί πολύ γρήγορα σε αυτές τις χώρες, όπου το ποσοστό των ανθρώπων άνω των 80 & 90 ετών θα αυξηθεί επίσης ραγδαία. Ωστόσο, υπάρχουν στοιχεία ότι η επικράτηση της άνοιας σε σχέση με τις ηλικιακές ομάδες, ίσως μειωθεί σε κάποιες χώρες (Matthews et al., 2013) και επίσης είναι πιθανό να μειωθεί ο κίνδυνος της άνοιας μέσω πιο υγιεινών τρόπων ζωής και προληπτικών παρεμβάσεων. Με μία πρόσφατη έρευνα παρέμβασης σε πολλαπλούς τομείς όπως η δίαιτα, η φυσική άσκηση και η γνωστική εκπαίδευση, βρέθηκε ότι τέτοιες παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, έχουν θετική επίδραση στη διάγνωση (Ngandu et al., 2015). Εάν τέτοιες προσπάθειες είναι επιτυχείς, η πορεία της άνοιας ίσως είναι λιγότερο δραματική απ’ ότι δηλώνουν οι αριθμοί.
Όμως, η άνοια θα θέσει αναμφίβολα μια αυξανόμενη πρόκληση σε όλες τις χώρες της Ε.Ε.
Η διεθνής κοινότητα επικεντρώνεται στην υποστήριξη των χωρών, προκειμένου να βελτιώνονται οι ζωές των ανθρώπων με άνοια, των οικογενειών και των φροντιστών τους. Το σχέδιο αυτό δίνει έμφαση στην εξασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών σε έγκαιρη και ακριβή διάγνωση και επαρκή μετα-διαγνωστική υποστήριξη. Η αύξηση των πρωτοβουλιών για την άνοια σε πολλές χώρες της Ε.Ε. (συμπεριλαμβανομένου εκπαιδευτικές κοινωνικές υπηρεσίες, επιχειρήσεις και εθελοντές στο να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα/σημάδια της άνοιας και να ανταποκρίνονται όπως πρέπει) ίσως βοηθήσει στο να μειώσει το στίγμα γύρω από την ασθένεια, ειδικά για αυτούς που ζουν στο σπίτι. Ωστόσο, περαιτέρω προσπάθειες είναι επίσης αναγκαίες στο να βελτιώσουν το συντονισμό στη φροντίδα, να βοηθήσουν τους ασθενείς και τις οικογένειες να αντιμετωπίσουν τα σύνθετα υγειονομικά και τα κοινωνικά συστήματα, να αναπτύξουν μοντέλα φροντίδας στο σπίτι προσαρμοσμένα στις ανάγκες των ατόμων με άνοια και να βελτιώσουν την ποιότητα της φροντίδας των ατόμων με άνοια στα νοσοκομεία έως το τέλος της ζωής τους (OECD, 2018).
Πηγές
Matthews, F.E. et al. (2013), “A two-decade comparison of prevalence of dementia in individuals aged 65 years and older from three geographical areas of England: Results of the cognitive function and ageing Study Iand II”,The Lancet, Vol. 382, No. 9902.
Ngandu, T. et al. (2015), “A 2 year multidomain intervention of diet, exercise, cognitive training, and vascular risk monitoring versus control to prevent cognitive decline in at-risk elderly people (FINGER): A randomised controlled trial”, The Lancet, http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(15)60461-5 .
OECD (2018), Care Needed: Improving the Lives of People withDementia, OECD Health Policy Studies, OECD Publishing,Paris,https://doi.org/10.1787/9789264085107-en.Prince, M. et al. (2015),World Alzheimer Report 2015: The GlobalImpact of Dementia, Alzheimer’s Disease International.
OECD/European Union (2018), “Dementia prevalence”, in Health at a Glance: Europe 2018: State of Healthin the EU Cycle, OECD Publishing, Paris/European Union, Brussels. DOI: https://doi.org/10.1787/health_glance_eur-2018-19-en