4.3 Βασικοί Παράμετροι για τα Περιβάλλοντα που είναι Φιλικά προς τα άτομα με Άνοια
Υπάρχει συγκεκριμένη συναίνεση σχετικά με τις βασικές παραμέτρους με τις οποίες, ένα περιβάλλον σχεδιασμένο να επιτύχει τους στόχους που έχουν προαναφερθεί πρέπει να συμμορφώνεται: να αντισταθμίζει κατά το μέγιστο δυνατό την αναπηρία, να μεγιστοποιεί την ανεξαρτησία, να ισχυροποιεί τη προσωπική ταυτότητα, να βελτιώνει την αυτοπεποίθηση, να έχει ιδιότητες που επιτρέπουν την κατανόηση του κτιριακού προσανατολισμού, τον έλεγχο της ισορροπίας των εναυσμάτων, τη προαγωγή της κοινωνικοποίησης, να παρέχει ιδιωτικότητα όταν η επιλογή είναι διαθέσιμη, να παρέχει μονοπάτια περπατήματος, σε εσωτερικό και εξωτερικό χώρο κ.λπ.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 1-Η ανθρώπινη κλίμακα και το σπιτικό περιβάλλον.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 2-Εξατομίκευση και οικειότητα.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 3-Κοινωνική αλληλεπίδραση.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 4-Ιδιωτικότητα και προσωπικός έλεγχος.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 5-Παροχή αίσθησης εμπιστοσύνης και ασφάλειας.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 6-Μεγιστοποίηση προσανατολισμού, χωρικού και προσωρινού.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 7-Παροχή ισορροπημένης αισθητηριακής διέγερσης.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 8-Μονοπάτια για περπάτημα.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 9-Υποστήριξη των λειτουργικών δεξιοτήτων των ατόμων.
ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 10-Η τεχνολογία στην υπηρεσία των ατόμων.
4.3.1. ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 1- Η ανθρώπινη κλίμακα και το σπιτικό περιβάλλον.
Η κλίμακα ενός κτιρίου έχει επίδραση στη συμπεριφορά ενός ατόμου, ειδικά αν πάσχει από άνοια. Η κλίμακα σχετίζεται με διάφορούς παράγοντες: τον αριθμό των ατόμων με τα οποία το άτομο αυτό έχει σχέσεις, το γενικό μέγεθος του κτιρίου, και το μέγεθος των δομικών του στοιχείων, όπως τα δωμάτια, οι κοινόχρηστοι χώροι, οι διάδρομοι, κ.λπ.
Οι μικροί χώροι που είναι παρόμοιοι με αυτούς των σπιτιών, η σπιτική ατμόσφαιρα, η τοποθέτηση της τραπεζαρίας κοντά στη κουζίνα, τραπέζια με τραπεζομάντηλα και πραγματικά σερβίτσια στη θέση των ψυχρών δίσκων, της διακόσμησης που παραπέμπει στην ατμόσφαιρα των ασθενών, κ.λπ., βοηθάει τα άτομα να δένονται περισσότερο με αυτούς τους χώρους και αυξάνει την αίσθηση του ανήκειν.
Τα άτομα με άνοια δεν θα πρέπει να αισθάνονται φόβο από το μέγεθος των χώρων που τα περιβάλλουν, αλλά θα πρέπει η κλίμακα, η ανθρώπινη κλίμακα, να τα βοηθάει να αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο του χώρου. A person should not feel intimidated by the size of the spaces around them, rather the scale, the human scale, should help the person to feel that they are in control of that space.
4.3.2. ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 2-Εξατομίκευση και οικειότητα.
Η απώλεια της αίσθησης του ανήκειν ε ένα μέρος ή ένα ακίνητο σχετίζεται στενά με τη ζωή σε θεσμούς κοινωνίας και υγείας.
Οποιαδήποτε παρέμβαση που επικεντρώνεται στη διατήρηση της σπιτικής αίσθησης από την μια πλευρά και της ατομικότητας από την άλλη, βοηθούν στην αύξηση του αισθήματος του ανήκειν και μειώνει την ανησυχία, το άγχος, κ.λπ. που συνδέεται με αυτές τις περιπτώσεις.
Τα προσωπικά έπιπλα, σουβενίρ, αντικείμενα, φωτογραφίες, κ.λπ. Αυτά βοηθούν στη διατήρηση ταυτότητας, και είναι πιο πιθανόν να χρησιμοποιηθούν από τα άτομα με άνοια.
4.3.3. ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 3-Κοινωνική αλληλεπίδραση.
Η κοινωνική αλληλεπίδραση συμβάλλει στην συναισθηματική ευημερία των ανθρώπων. Η ζωή μέσα σε θεσμούς της κοινωνίας και της υγείας, επιπλέον της απώλειας ταυτότητας και της αίσθησης του ανήκειν, συνδέεται με την απώλεια των σχέσεων που συνεπάγεται ένα καινούριο μέρος.
Είναι άκρως σημαντικό τα περιβάλλοντα να συμβάλλουν, διευκολύνουν και κινητοποιούν τις κοινωνικές σχέσεις: χώροι επαρκούς μεγέθους, με σπιτική ατμόσφαιρα, με άνετες πολυθρόνες, σε γωνία, σε κατάλληλες ομάδες, με επαρκή φωτισμό, με στοιχεία που διευκολύνουν την αλληλεπίδραση και τη συζήτηση, κ.λπ. Αυτά όλα, βοηθούν στη διευκόλυνση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των κατοίκων, των μελών της οικογένειας και των φροντιστών.
4.3.4. ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 4-Ιδιωτικότητα και προσωπικός έλεγχος.
Η παροχή ιδιωτικότητας όταν αυτό είναι απαραίτητο, και η ενθάρρυνση ενός περιβάλλοντος που στηρίζει την ικανότητα των κατοίκων του να πάρουν αποφάσεις είναι ουσιώδες για την συμβολή του στη ποιότητα ζωής των ατόμων αυτών.
Το περιβάλλον θα πρέπει να δίνει τη δυνατότητα διπλής επιλογής δηλαδή, εάν θέλει κάποιος να είναι μόνος ή να συνοδεύεται στους χώρους υποδοχής πρόσβασης ή ασφάλειας, και να είναι σε θέση να καθορίζει ποια από αυτές το άτομο προτιμά, να προάγει και διευκολύνει τις αποφάσεις και την ανεξαρτησία των ατόμων.
4.3.5. ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 5-Παροχή αίσθησης εμπιστοσύνης και ασφάλειας.
Τα άτομα και οι οικογένειές τους πρέπει να νοιώθουν την αίσθηση ενός αξιόπιστου και ασφαλούς περιβάλλοντος που τους επιτρέπει να εκτελούν τις δραστηριότητές τους.
Τα μέλη των οικογενειών των ασθενών θα πρέπει επίσης να αισθάνονται εμπιστοσύνη ότι ο/η συγγενής τους βρίσκεται σε ένα ασφαλές μέρος , όπου τίποτα κακό δεν θα του/της συμβεί, απ’ όπου αυτός/-η δεν θα διαφύγει, και όπου θα έχει την καλύτερη ποιότητα ζωής.
Εντούτοις, πολύ προφανή μέτρα και περιορισμοί μπορεί να προκαλέσουν στον/-ην ασθενή απογοήτευση, ανησυχία, και θυμό, άρα τα μέτρα που εξασφαλίζουν την εμπιστοσύνη θα πρέπει να είναι διακριτικά.
4.3.6. ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 6-Μεγιστοποίηση προσανατολισμού, χωρικού και προσωρινού.
Ο προσανατολισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα για τα άτομα με γνωστική εξασθένιση λόγω απώλειας μνήμης.
Οι χώροι πρέπει να είναι οριοθετημένοι και αναγνωρίσιμοι ώστε να μεγιστοποιούν το προσανατολισμό, να είναι ορατοί από πολλές οπτικές γωνίες, να έχουν ονομασίες και σημάνσεις που να είναι σχετικές με τη χρήση τους, να είναι διακοσμημένοι και επιπλωμένοι με στοιχεία αναγνωρίσιμα ως προς τη χρήση του χώρου, να διατηρούν τη θέση των χώρων και των επίπλων, να αποφεύγεται η υπερδιέγερση θορύβων και αποσπάσεων, να χρησιμοποιούνται αισθητηριακές ενδείξεις (η οσμή φαγητού στη κουζίνα, η παρακολούθηση στρωσίματος της τραπεζαρίας, κ.λπ.), να τοποθετούνται μεγάλα ρολόγια με σύμβολα για της καθημερινές δραστηριότητες πάνω στους τοίχους, κ.λπ., επειδή όλα αυτά βοηθούν τα άτομα με άνοια να γνωρίζουν που βρίσκονται και να παίρνουν αποφάσεις για το που θέλουν να πάνε.
4.3.7. ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 7-Παροχή ισορροπημένης αισθητηριακής διέγερσης.
Η υπερβολική διέγερση, ειδικά ο θόρυβος, μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά, να προκαλέσει άγχος, α μειώσει την ικανότητα συγκέντρωσης, κ.λπ.
Η ανεπαρκής διέγερση μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της απάθειας, να μειώσει τη κοινωνική επαφή και να επιφέρει απομόνωση.
Οι ήχοι, οι οσμές, και τα φώτα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να την συσχέτιση και την αναγνώριση διαφορετικών χώρων.
4.3.8. ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 8-Μονοπάτια για περπάτημα.
Το τυχαίο, άσκοπο περπάτημα που σχετίζεται με τους τύπους της άνοιας, μπορεί να διοχετευθεί στη σωστή κατεύθυνση εάν υπάρχουν μονοπάτια και διαδρομές ξεκάθαρα οριοθετημένα, χωρίς εμπόδια, χωρίς περίπλοκες διαβάσεις, κυκλικά, με σημεία ενδιαφέροντος και ευκαιρίες για κοινωνική αλληλεπίδραση.
Αυτές οι διαδρομές θα πρέπει να είναι εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, προσφέροντας λόγους και ευκαιρίες για βόλτες σε εξωτερικούς χώρους εάν ο καιρός το επιτρέπει.
4.3.9. ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 9-Υποστήριξη των λειτουργικών δεξιοτήτων των ατόμων.
Τα περιβάλλοντα θα πρέπει να βοηθούν στο αντιστάθμισμα της απώλειας των σωματικών, γνωστικών και λειτουργικών ικανοτήτων εφαρμόζοντας διάφορες μεθόδους: επαρκή φωτισμό αποφεύγοντας τις λάμψεις και τις χρωματικές αντιθέσεις, τις οποίες, τα άτομα με άνοια δεν ξέρουν πως να ερμηνεύσουν, φυσικό και τεχνητό φως που να βοηθά στην αντίληψη του βάθους πεδίου, εκμηδένιση των αχρείαστων χρωμάτων, θορύβου και αντικειμένων, για να αποφεύγονται οι διασπάσεις προσοχής.
4.3.10. ΒΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ 10-Η τεχνολογία στην υπηρεσία των ατόμων.
Όλη η τεχνολογία που αναπτύσσεται θα πρέπει να τίθεται στην υπηρεσία των ατόμων με άνοια, των οικογενειών τους και των επαγγελματικών που εργάζονται άμεσα μαζί τους, και θα μπορούσε να συμβάλλει στην βελτίωση της ποιότητας ζωής τους με την ενσωμάτωσή της στα περιβάλλοντά τους.
